Algol

 

Algol nó an Deamhanréalta a thugtar ar an réalta úd Beta Persei; ainm eile as Béarla é Winking Demon, is é sin, ”an Deamhan Súilbhobálach”. ”An Deamhan” is brí leis an ainm Araibise úd Al-Ghul, agus is ionann sin mar fhocal agus ghoul an Bhéarla – ”gúl” an leagan Gaeilge a thugas foclóir mór Néill Uí Dhónaill. Ba nós leis na hastralaithe anallód a shíleadh gur tuar tubaiste agus foréigin a bhí ann. Is léir mar sin gur spreag an réalta seo fantaisíocht na ndaoine le fada, agus is é is cúis leis sin ná gur déréalta uraitheach í: an dóigh a mbíonn sí ag ”bobáil súile” shíleadh na daoine gur neach beo a bhí i gceist.

Is é is ciall le ”déréalta uraitheach” ná go dtagann ceann den dá chomhréalta idir sinn agus an ceann eile ó am go ham, rud a fhágas go bhfuil lonrachas agus speictream na réalta ag athrú go tráthrialta. Tá an dá chompánach suite chomh cóngarach dá chéile is nach raibh na sean-réalteolaithe in ann iad a aithint thar a chéile ach amháin ar an timthriall seo – le huirlisí forbartha an lae inniu is féidir an dá réalta a fheiceáil, áfach. Mar sin féin tugtar déréalta speictreach ar Algol, toisc gurb ar na hathruithe speictrim is lonrachais a d’aithin na réalteolaithe an chéad uair gur dhá réalta a bhí ann.

Le fírinne tá an tríú comhréalta ann freisin, ach ní uraíonn sí aon cheann den dá réalta eile.

Réaltaí príomhsheichimh iad comhréaltaí Algol, cé go bhfuil siad níos mó ná an Ghrian. An réalta is gile den triúr, nó Algol Aa1, is réalta den B-aicme í. Tá sí trí oiread chomh mór leis an nGrian de réir an trastomhais agus an téagair, agus beagnach dhá chéad oiread níos lonrúla. An compánach uraitheach atá ag Algol Aa1, tugtar Algol Aa2 air. Tá sé beagáinín níos éadroime ná an Ghrian, agus é trí oiread go leith chomh mór de réir an trastomhais. Réalta K-aicme é, agus é gan ach seacht n-oiread chomh lonrúil leis an nGrian. Maidir leis an tríú comhréalta, baineann sí leis an A-aicme, agus níl sí mórán níos troime, ná níos mó, ná an Ghrian.

Bhí an-tábhacht leis an réalta seo i stair na réalteolaíochta, ó chuidigh sí leis na heolaithe tuiscint a fháil ar na déréaltaí mar rud. Is gnách aicme iomlán de dhéréaltaí a dhealramh le hAlgol.